|
Doğru yaşam tarzı seçimi yaşlanmayı geciktiriyor!
“Anlam üreten kişinin beyni serotonin salgılıyor ve sürdürülebilir mutluluk ortaya çıkıyor”
Uzun yaşam etkinliğinde konuşan Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, sağlıklı yaşam ve stres yönetiminin önemine dikkat çekti. Haz mutluluğunun kısa ömürlü dopamin dağılımının sınırlı olduğu, sürdürülebilir mutluluğun ise anlamlı mutluluk olarak serotonin ve oksitosinle bağlantılı olduğuna dikkat çeken Tarhan, “Yaşam tarzı olarak anlam mutluluğunu seçenler, her koşulda mutlu olacaklar mutlu olacak bir şeyler hatırlıyorlar.” dedi.
Bağışıklık sisteminin duygu ve düşünceleriyle doğrudan etkileşim halinde olduğunu vurgulayan Tarhan, egzersiz, sosyal bağların ve iyileşmenin da yaşlanmayı geciktirdiğini ifade etti.
Tarhan: "Stres hayatımızın kaçınılmaz bir parçasıdır. Onu hayatın dönüşümüne dönüştürmek gerekir."
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, NPİSTANBUL Hastanesi Yönetim Kurulu Başkanı Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan , 24-25 Mayıs tarihlerinde İstanbul'da gerçekleşen Uzun Ömür etkinliğinde konuştu. Tarhan, sağlıklı yaşamın biyolojik ve psikolojik unsurları ile stres yönetiminin önemi hakkında açıklamalarda yer aldı.
“Haz mutluluk ile anlam mutluluk birbirinden farklı”
Bir endokrinolog tarafından yazılan 'Amerikan Zihninin Hacklenmesi' adlı kitapta haz mutluluk, dopamin mutluluk, serotonin mutluluk gibi kavramların ele alındığını aktaran Prof. Dr. Nevzat Tarhan, " Yani endokrin uzmanı olan bir kişinin kitapta mutluluğu tanımlıyor ve kanıtlıyor. dedi.
Kitapta, haz odaklı bir yaşam biçiminin yaygın olduğu ve sonuçta psikolojik vakaları çok arttığından bahsedildiğini dile getiren Tarhan, “Özetinde şunu söylüyor, 'Haz peşinde koşaran mutlu olamaz'. Oysa şu anda ülkede sürekli 'şunu al mutlu ol, bunu ye mutlu ol, gez, eğlen, mutlu ol, seks yap mutlu ol, kendini sev gene mutlu ol' gibi oluyor. Oysa bunlar değil, sadece haz. Haz mutluluk ile serotonin mutluluğu, yani mutluluklardan farklı. Aslında bu yeni bir şey değil, Aristoteles bunu 2500 sene önce sağlanan Hedonik mutluluk, haz mutluluk olarak korunurken, ödömonik mutluluk anlam olarak tanımlanıyor.Haz mutluluk kısa vadeli bir etki yaratıyor ve Latincede söylendiği gibi dopamin aracılığıyla beyinde bir enerji duyuluyor. açıklamasını yaptı.
Sürdürülebilir mutluluk için 'anlam mutluluğu' birlikteliklidir!
Anlam, yani ideal mutluluğun serotonin ve oksitinle ilgili olduğuna değinen Prof. dedi.
'Otantik mutluluk' kavramı üzerine çalışan Martin EP Seligman'ın, anlamını tarif ettiğini dile getiren Tarhan mutlu olduğunu söyledi:
Seligman, anlam mutluluğu 'otantik mutluluk' olarak tanımlanıyor. yaşayabilme becerisi.' Düşünün, cezaevine düştüğünüzde kaç kişi aynı mutluluğu yaşayabilir mi? Sarayda da şımarmayacaksınız mesela. Sarayda şımarma riski var. Çünkü gücün ele geçmesinde 'güç yanılsaması' denilen bir durum ortaya çıkıyor. Gücü ele geçiren insan, kendini adeta bir yer tanrısı gibi görmeye başlıyor, eleştiriye kapanıyor, egosu şişiyor ve narsisizm ortaya çıkıyor. Bu da sahte bir mutluluk oluyor. Makamı terk edince ABD'de CEO'lar emekli olup köpek gezdirmeye başladıklarında altı ay içinde kalp krizi geçirip ölüyorlar. Çünkü yaşam tarzı olarak sadece o makamın performansı haz mutluluğunu seçmişler. Buna rağmen emekliliğe hazır olsalar ve yaşam tarzı olarak anlam mutluluğunu seçenler, emekliye ayrıldıktan sonra da sonsuza dek mutlu olacak bir şeyleri hatırlıyorlar.”
“Hücrelerimiz duygularımızı ve hislerimizi dinliyor”
Bağışıklık sisteminin çok önemli olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “ Bağışıklık sistemi, düşüncelerimiz tarafından belirleniyor. 'Bağışıklık sistemi ne, düşünce ne?' Ama çok ilginç bir konu bu. Bağışıklık sistemi, aslında duygusal diyaloglarımızla bağlantılı.” dedi.
Üyelerin içimizden dinlediklerini, hislerimizi dinliyorlar. Bağırsaklarımız da duygularımızla konuşuyor. Midemiz duygularımızla konuşuyor. Bağışıklık sistemimizin en büyük organı çıkışlarımız. Bu nedenle 'beyin-bağırsak aksı' önemli. Serotonin de en çok orada bulunuyor. İmmün ilk organlarımız. Bağışıklık sistemimizi stresin nasıl olduğunu de farkizdir. 'İmmün stres – bağışıklık süpresyon' yöntemi, stresten korunma sistemi sayesinde artık kanıtlanmış durumda.” şeklinde konuştu.
Egzersiz, sosyalleşmek ve iyilik yapmak yaşlanmayı geciktiriyor!
Ayrıca sistem, kan akımı ve egzersizin de burada devreye girdiğine işaret eden Prof. dedi.
İnsanların konuşmasının, yalnızlığının ve beyin gelişiminin önlenmesi için önemli çözümlerden birisini kapsayan çizen Tarhan, şunları kaydetti:
"John Cacioppo'nun yaptıklarına göre, 50 yaşları boyunca, sağlıklı ve zihinsel gerilemenin olduğu yaşlarda, ölüm riskinden en önemlisi izolasyon sosyal, yani yalnızlık. Yaşlılarda ölümün en büyük sebebi yalnızlık. Ama çocukların ve dolaşan bir yaşlı, ortalama ömürleri uzuyor ve daha mutlu oluyor.
Harvard Business School'un yaptığı, 136 ülkede büyük bir araştırma da var. Bu araştırmada iş adamları arasında, filantropik yani cömertlik ve cömertlik faaliyetleriyle mutluluk arasındaki ilişki incelenmiş. Sonuçlar gösteriyor ki, yardımsever ve cömert olan iş adamlarının mutluluk oranı yüzde 23 daha yüksek çıkıyor. Yani aslında veren kaybetmiyor, veren kazanıyor. Bu da beynimizin sağlığıyla ilgili bir özelliğini ortaya koyuyor.”
“6 saatten daha az uyuyanlarda risk artıyor”
Nevzat Tarhan, " Bozuk uyku, uykunun sistematik yöntemlerinin üzerindeki bilgiyi hızlandırıyor. Literatürde bunun kümülatif bir etkisi olduğu belirtiliyor. Yaşlanıyor uyku örüntüsü ve stabilitesi bozuluyor, bu da kişinin daha kırılgan hale geliyor." dedi.
Bu konuda yapılan bin kişinin yer aldığı bir iyileşme, 50-60 yaş arası 6 yıllık kısa uyku süresine sahip fiziksel demans riskinin daha yüksek sağlığını aktaran Tarhan, "Yani 6 iyileşme daha az uyuyanlarda demans riski artıyor. Ancak illa 8 saat diye bir şey yok; literatüre göre 6 saatlik bir uyku yeterli. Uykuda en çok dinlendiği dönem." açıklamasını yaptı.
“Omega-3 yaşları, vücuttaki hücre zarının açılmasını sağlıyor”
Sağlıklı yaş almak için omega-3'ün de önemli olduğunu ifade eden Prof. dedi.
Diğer taraftan Atlantik uskumrusunun da omega-3 açısından oldukça yoğun olduğunu hatırlatan Tarhan, literatürde kril yağının da özellikleriyle yer kaplaması ve bu yağların, vücuttaki hücre zarının kesildiğini kaydetti. Tarhan ayrıca beyin dostu diğer besinler arasında zencefil, sarımsak, papaya, safran, tarçın, kurkumin, zerdeçal ve kekik gibi besinlerin olduğunu sözlerine ekledi.
“Beyin, küflenmeye neden olan maddeler, uykuda temizler”
Antioksidanların beyin sağlığı açısından önemli bir yeri altın çizen Prof. dedi.
Beyinde glifatik bir sistem olduğunu dile getiren Tarhan, "Bu, geniş kapsamlı gibi görev yapar. Uykuda, beyindeki kılcal damarların etrafındaki kanallar açılır, beyinde büyüme ve damarların yanındaki ince zar açılır. Beyin, bölünmeleri ve serbest radikalleri, yani küflenmeye neden olan hastalıklar, uykuda temizlenir. Düzenli uykumuz yoksa bular beyinde ve beyin sisi oluşur. Anlama, beyinde ve beyin sisi oluşur." şeklinde konuştu.
“Beslenme tarzı, gen değişimi değişir”
Bununla birlikte renkli tabakların, beyin sağlığı için temel bir emin olmadığını vurgulayan Tarhan, “Düşünme, yaşam, fiziksel gözlem, nörolojik ve psikolojik izleme, beslenme takibi gibi alanlarda renkli tabak beslenme çok önemlidir.” dedi.
Ayrıca yürüyüş de çok değerli olduğunu ve 5-6 bin adım yürümenin terapisi ve DNA metilasyonu aktaran Tarhan, "Bunlar epigenetik mekanizmalarıdır. Yani beslenme tarzımız, genimizi değiştirirsiniz. Beslenmeyi otomatik hale getirirseniz, renkli tabak ile DNA'larınız buna göre çalışır. Lüzumsuz kalırsanız. Eğer şeyleri canınız çok istiyorsa, epigenetik yapınız ona bağlı demektir. Ancak 5-6 yaşındasınız ve diyetle bu epigenetik günde çalışırsınız. Brokoliden bile zevk almak mümkün! 60 yaşında sonra brokoli yemekle hemen her şeyi çözemezsiniz ama alışılmış bu alışkanlığı kazanmak gerekir.” açıklamasını yaptı.
“Gerilim ve sınırın hem tehdidi hem de fırsat boyutu var”
Bir diğer önemli noktanın stres yönetimine dikkat etmesi Tarhan, "Stres yönetimi telomerlerimizin ömrü verimli kullanmamız açısından çok önemli. Hangi tip kişilik olacak? Sünger tip mi, teflon tip mi, kauçuk tip mi? Sünger tip kişiler, hep dertli ve olumlu düşüncelere odaklanan, kaygılı ve nevrotik yapıda oluşur, tüm problemleri üzerlerine çeker ve hem de başkalarını olumsuz etkiler." dedi.
Teflon tipi kullananlar bencil, sadece kendi rahatlarını düşünen kişiler olduğunu ifade eden Tarhan'ın sözlerini şöyle tamamladı:
"Başkasının konforunu korumazlar, ellerinde güç varken rahat ve konforlu görünürler. Ancak yaşlandıklarında, fiziksel güçlerini kaybettiklerinde bilgelik gelişmemişlerse, kolayca kırılırlar. İdeal tip, kauçuk tipidir. Kauçuk elastik yapısıyla bilinir. Strese karşı esnemek ve tekrar eski haline dönmek önemlidir. Yani stresi yaşarız, esneriz, sonra tekrar toparlanırız. Stresi gibi değil, yönetilebilir bir şey olarak görmeliyiz. 'Stres yenilebilir' değil, 'stresi' denir ona Stresin hayatın kaçınılmaz bir parçası olması gerekir.
Sonuç olarak, hayatta kalan negatif olaylar tehdit olarak değil, büyüme fırsatı olarak görmeliyiz. 'Neden geldi, ben bunu hak ediyorum' diye adlandırdığımız stres yönetimini yapamıyoruz ve telomerlerimiz erkenden kısalıyor.” Doi numarası: https://doi.org/10.32739/uha.id.61884
|
